نحوه همگانی کردن ورزش همگانی

نحوه همگانی کردن ورزش همگانی
مقدمه
وقتی حرف سرانه ورزش کردن پیش می آید، خیلی ها بهانه کمبود وقت و نداشتن شرایط و امکانات رامی گیرند! اما واقعیت این است که با یک برنامه ریزی ساده و کمی سحرخیزی می توان زمان نسبتا خوبی به ورزش اختصاص داد، البته خیلی وقت ها هم اصلا نیاز به برنامه ریزی شخص شما برای ایجاد شرایط مناسب برای ورزش کردن نیست، یعنی در یک صبح بهاری و زیبا از خواب بیدار می شوید (با خشونت یا بدون آن) و باید به نانوایی بروید! همه این برنامه ها از قبل توسط والدین یا همسرتان طراحی شده و شما فقط باید آن را اجرا کنید.
اگر قدر این موقعیت را بدانید همین پیاده روی کوتاه می تواند نوعی ورزش به حساب بیاید و تنها خرجش یک جفت کفش ورزشی است! این جاست که به فکر همگانی کردن ورزش می افتیم. ورزش همگانی، اسم نوعی رشته ورزشی است که هدفش ایجاد نشاط و تندرستی برای همه اقشار جامعه است و جالب این جاست که بدانید همه رشته های ورزشی توانایی همگانی شدن را دارند.
ورزش همگانی و عامه مردم
ورزش همگانی برای پرداختن عامه مردم به ورزش حتی در زمانی کوتاه با توجه به امکانات موجود و شرایط افراد است و در این میان وظیفه اصلی سازمان تربیت بدنی و نهادها دعوت از مردم برای ورزش های همگانی است. تفاوت ورزش ها همگانی و قهرمانی در این است که در انجام همگانی ورزش هدف اصلی«سلامتی برای همه» است در صورتی که در ورزش های قهرمانی هدف «کسب مهارت و رقابت» می باشد، یعنی کسانی که به ورزش همگانی می پردازند هدفشان به دست آوردن سلامتی و نشاط برای خود و دیگران است و در ورزش های همگانی پیروزی واقعی زمانی اتفاق می افتد که همه اعضای گروه سالم و شاد باشند.
پیشینه ورزش همگانی
ورزش همگانی در بین کشور ها از سال ۱۹۰۰ میلادی تاکنون با انگیزه های متفاوتی از جمله: تامین سلامت جسمی و روانی، غنی سازی اوقات فراغت، گسترش روابط اجتماعی، دور شدن از زندگی ماشینی، بازگشت به طبیعت، افزایش کارآیی، زمینه سازی برای رشد ورزش قهرمانی و توصیه پزشکان مورد توجه قرار گرفته است.
در کشور ما ورزش همگانی از سال ۱۳۵۸ تحت عنوان ورزش محلات، آغاز و در سال ۱۳۶۲ به صورت تشکل قانونی تحت عنوان جهاد تربیت بدنی رسمیت یافت و رشد و گسترش آن به عنوان اولین وظیفه قانونی کلیه ارگان های ورزشی جمهوری اسلامی ایران تعیین گردید؛ لیکن به علت گرایش مدیران تربیت بدنی و رسانه های ورزشی به ورزش قهرمانی، تاکنون پژوهش جامعی در مورد وضعیت ورزش همگانی ایران انجام نگرفته است.
ورزش همگانی ضرورت و نیاز جمعی
برای حفظ سلامت و نشاط آحاد جامعه ضروری است زمینه های لازم برای همگانی کردن ورزش در کشور فراهم آید. این امر به طور مکرر توسط مسوولان کشور در همه سطوح مورد تاکید قرار گرفته است. مقاله حاضر چارچوبی را برای بررسی موانع و راهکارهای ارتقای ورزش همگانی در ایران از نظر مدیران و متخصصان امر (تعداد نمونه) فراهم می آورد و برخی راه حل ها و راهبردهای موفق مورد استفاده توسط سایر کشورها را برای رفع این موانع ارائه می کند. نتایج حاصل از پرسش نامه های طراحی شده در مقاله حاضر نشان می دهد از بین راهکارهای مربوط به ساختار تشکیلاتی و وضع قوانین و مقررات، سه راهکار مشخص کردن شرح وظایف تمام سازمان ها و نهادهای دست اندرکار ورزش همگانی، اتحاد و یکپارچگی بین سازمان های دست اندرکار ورزش خصوصی همگانی در کشور و فراهم کردن زمینه های ورود بخش خصوصی به ورزش همگانی دارای بالاترین اولویت بودند. از بین راهکارهای مربوط به آموزش همگانی و رسانه ای سه راهکار انتقال پیام ها از طریق رسانه های مختلف و اطلاع رسانی از طریق صداوسیما، استفاده از ایده های نوآورانه و جذاب برای گسترش ورزش همگانی و ترغیب مردم به کاهش استفاده از خودرو؛ و در میان راهکارهای مربوط به نیروی انسانی، دو راهکار بهره گیری از نیروهای داوطلب در توسعه ورزش همگانی و تربیت کارشناسان و مدیران حرفه ای در ورزش همگانی و در میان راهکارهای مربوط به زیرساخت ها، سه راهکار طراحی شهری با رویکرد گسترش ورزش همگانی، احداث اماکن ورزشی، پارک ها و فضاهای باز و تجهیز آنها با وسایل ورزشی و تفریحی و حمایت مالی دولت و پرداخت یارانه، بالاترین اولویت را به خود اختصاص دادند. از بین راهکارهای فرهنگی و اجتماعی، دو راهکار از بین بردن باورهای غلط درباره پرداختن بانوان به ورزش و تغییر نگرش رهبران دینی و مدیران دینی و مدیران ارشد کشور به ورزش، از بالاترین اولویت برخوردار بودند.
تقسیمات ورزش همگانی
همان گونه که واقف هستیم، فعالیت در ورزش همگانی به بخش های بازی، تفریحی و ورزشی تقسیم می شود. امروزه در فدراسیون جهانی، ورزش همگانی بالغ بر ۷۰ رشته در محیط های شهری، روستایی و طبیعی می باشد. از جمله این رشته ها می توان؛ ماهیگیری، شنا و ورزش های آبی، پیاه روی، فوتبال و فوتسال، کوهپیمایی تفریحی، اتومبیل رانی، گردشگری، بازی های فکری و غیره را نام برد. از بین این رشته ها، پیاده روی یکی از پرطرفدارترین رشته ها است. اگر بخواهیم بیشترین استفاده را از ورزش های همگانی به دست بیاوریم، باید ۳ یا ۴ روز در هفته بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه تمرین کنیم. مدت زمان ورزش در هر جلسه را نیز می¬توان به زمان های کوچک تر تقسیم کرد تا فشار و بار وارده احتمالی به حداقل برسد. بهتر است برای انتخاب زمان ورزش کردن محدودیتی برای افراد قائل نشویم و هر فرد بنا به علاقه و اوقات فراغتی که دارد به ورزش بپردازد اما بر طبق نتایج آخرین مطالعات پژوهشی بهترن زمان ورزش کردن در ساعت ۹-۶ صبح و ۸-۴ بعداظهراعلام شده است.
فواید ورزش همگانی
ورزش همگانی از جمله رشته های پرطرفداری است که در کلیه مکان های تفریحی- ورزشی مانند پارک ها، ورزشگاه ها، ایستگاه های ورزشی، سواحل دریا، رودخانه ها و غیره می تواند به صورت انفرادی و گروهی توسط مربیان کارآزموده و مجرب انجام شود. ازآنجایی که ورزش همگانی دارای رشته های متنوعی است و درمحیط های بسته و آزاد قابل انجام می باشند، بنابراین افراد به سهولت می توانند در این رشته ها به فعالیت بپردازند. لذا این ورزش تاثیر زیادی بر تندرستی، شادابی و سالم سازی افراد دارد. این ورزش موجب تقویت کلیه عضلات، افزایش قدرت بدنی، استقامت، انعطاف پذیری و همچنین باعث تقویت روحیه افراد نیز می گردد. این نوع ورزش ها از افزایش چربی و قند خون جلوگیری می کنند. از دیگر فواید این ورزش، تاثیر آن بر آرامش روانی و مقاوم نمودن افراد در مقابل حوادث و مشکلات روز است.
دلایل گرایش مردم به ورزش همگانی از دید مردم جهان
این دلایل شامل؛ لذت بردن، یادگیری مهارت ها، یافتن دوستان جدید، تعلق به گروه، تجربه کردن موفقیت، سالم وتندرست ماندن، آرامش، کنترل وزن، داشتن اندامی متناسب، کسب درآمد، کسب مدال، توصیه پزشک، رقابت، برطرف کردن مشکلات بدنی و غیره است(دکترعلی مجدآرا،۱۳۹۰)
رسانه ها در ایران و توسعه ورزش همگانی
نتایج یک مطالعه با عنوان جایگاه رسانه های همگانی در نهادینه کردن ورزش های همگانی که توسط روشندل گزارش شده است ، نشان میدهد که رسانه های جمعی کشور اعم از مطبوعات رادیو و تلویزیون و تا حدودی سایر رسانه های همگانی ، با وجود داشتن ظریفیت و قابلیت بالقوه ، به منظور نهادینه سازی ورزش همگانی در کشور کارکردهای شناختی هنجاری و تنظیمی لازم به این منظور را دارا نیستند و بر اساس شواهد و قوانین موجود و مطالعات و تحقیقات انجام گرفته توجه آنها به ورزش های قهرمانی و حرفه ای بیشتر است . این مسئله شاید به دلیل سود آور بودن این مسئله باشد لیکن سیاستگذاران ، مدیران ، برنامه سازان نویسندگان و تهیه کنندگان رسانه ها باید به این نکته مهم توجه داشته باشند که پرداختن به ورزش های همگانی و بسط و توسعه آن نه تنها یکی از رسالت های اجتماعی فرهنگی رسانه ها محسوب میشود ، بلکه پشتوانه محکمی برای ورزش قهرمانی کشور قلم داده میشود و توجه بیش از حد به جنبه تجاری ورزش در بلند مدت ممکن است رسانه ها را دچار بحران مشروعیت کند.
تلویزیون عاملی موثر در توسعه ورزش های همگانی
امروزه اهمیت ورزش های رسانه ای در دو بعد کمیت و کیفیت قابل بررسی است . کمیت رویدادهای ورزشی رسانه ای با تماشاگران میلیونی تلوزیون ، آن را به سوی بهبود کیفیت و قراردادهای رسانه ای گرانبها ، پیش برده است . وظیفه رسانه های گروهی تلاش برای ایجاد همبستگی ، تبادل عقاید و هیجانات و بهبود شاخصهای فرهنگی همراه با شکل دهی عقاید عمومی درباره موضوعات مختلف اجتماعی است .تلوزیون بدلیل سطح پوشش گسترده مخاطب نقش زیادی در مقایسه با دیگر رسانه های گروهی دارد . در سال های اخیر ورزش تلویزیونی ، به منزله پدیده ای با تاثیر جهانی ، تغیرات وسیعی در دامنه فعالیت ها ، فناوری ها ، کاربرد عمومی ، درآمد و توسعه داشته است .
توسعه ورزش ، یکی از اهدافی است که رسانه های ورزشی در فعالیت های خود دنبال میکنند مفهوم توسعه ، حرکتی درجهت وضعیتی بهتر است که هیچگاه پایان نمی پذیرد ، زیرا در هر نقطه شرایطی برای بهتر شدن وجود دارد . توسعه درورزش نیزشبیه دیگرزمینه ها درمحورهای مختلفی صورت میگیرد .در سند جامع توسعه ورزش کشور، محور های مختلفی برای توسعه ورزش در نظرگرفته شده است که عبارتند از مولفه های ورزش ، منابع مالی ، نیروی انسانی ، فرهنگ محیط حقوقی ، علم ورزش ، تاسیسات و تجهیزات.
انگیزه های مردم به ورزش همگانی
توجه به ورزش همگانی در بین کشورهای دنیا ازسال ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰ با نگرش های متفاوتی صورت پذیرفته است که از آن جمله به غنی سازی اوقات فراغت یا ترویج بهداشت و سلامتی و یا هر دو نگرش در بین مردم میتوان نام برد . انگیزه گرایش به ورزش های همگانی در برخی از کشورها مانند: مردم آمریکای لاتین درپر کردن اوقات فراغت خویش ، مردم آمریکای شمالی : سلامتی و تندرستی ،مردم کره به وزش همگانی به عنوان یک حرکت فرهنگی توجه دارند ، مردم سنگاپوربعنوان فعالیتی برای پر کردن اوقات فراغت و سلامتی و شادابی، مردم استرالیا ، زندگی در سراسر عمر با ورزش ، مردم مالزی ،حاکمیت ارزش های قومی و سنتی ودر ایران بالاترین انگیزه شرکت کنندگان در ورزش های همگانی ، حفظ سلامتی عمومی و پس از آن تفریحات ، کاهش وزن و درمان بیماری ها است(رساله دکتری غفوری فرزاد ،۱۳۸۲
تقسیمات انگیزش در همگانی شدن ورزش همگانی
دانشمندان علم روانشناسی وبخصوص متخصصین روانشناسی ورزش ، انگیزش را به طور کلی به دو دسته انگیزش داخلی وانگیزش خارجی تقسیم می کنند .
۲-۱انگیزش داخلی
کسانی که از درون نیروی انگیزشی محرکشان است ، از یک کشش درونی جهت رشد و کسب قابلیت ها و از خود سازمانی درراه رسیدن به یک هدف یا تحقق یک امرخارجی و یا نیل به موفقیت برخوردارند . کیفیت ها ، میزان توانایی های شخصی ، خود سازمانی ، ماهر شدن در کارو نیل به موفقیت ، اهدافی هستند که به وسیله انسان های درون انگیخته تعقیب می شود و همانا دستیابی به این اهداف پاداش آنها است. در ورزش افرادی که به خاطر علاقه درونی به فعالیت های ورزشی میپردازند جزء این دسته افراد هستند . آنها برای ارضاء تمایل و احساس غروردرونی ورزش میکنند . این تمایل آنها را به صرف بیشترین میزان تکا پو حتی در شرایط فقدان تماشاچیان و ارزشیابان یا تحلیل گران ورزشی وا میدارد.
۲-۲انگیزش بیرونی
این نوع انگیزش در جریان تقویت های منفی و مثتی که فرد از طرف منابع بیرونی دریافت میکند شکل میگیرد.تقویت محرکاتی است که با وجود یا عدم وجود آنها امکان وقوع رفتاررا افزایش یا کاهش میدهد . تقویت کننده ها یا محسوس اند یا غیر محسوس . وقتی تقویت کننده ها دریافت شوند ، به عنوان پاداش خارجی شناخته میشوند.به احتمال زیاد ورزشکاران به منظورر دریافت هر دو نوع پاداش های درونی و بیرونی به ورزش میپردازندومیزان اهمیتی که هر ورزشکا ر به یکی از دو عامل میدهد متفاوت است.
۲-۳جنبه های متفاوت انگیزش
ورزش ،دیگر یک فعالیت تفننی نیست بلکه به یک نیاز اساسی در کشورها تبدیل گردیده است . دلایل توسعه و گسترش ورزش های همگانی را میتوان از جنبه های مختلف بررسی نمود برخی از این جنه ها عبارتند از :
۳-۱جنبه های انسان شناسی
انسان دارای دو بعد جسم و روح میباشد و برای بقاء و تکامل به جسم و روح سالم نیاز دارد انسان به گونه های طراحی شد که تحرک جسمانی و احساسی لازمه آن است . هویت و شخصیت انسان به عملکرد های بدست می آید و تحت تاثیر آن قرار میگیرد . انسان به صورت ذاتی به سمت اجتماعی شدن حرکت مینماید . ورزش همگانی روشی مطلوب و صحیح و همچنین حق هر انسانی یرای بر آورده کردن جنبه های مذکور میباشد .
۳-۲جنبه های روانی – اجتماعی
خود شناسی و درک قابلیت های خویش با محیط اجتماعی و دنیای اجتماعی اطراف فرد در هم یافته و تنیده میباشد .زندگی خانوادگی مهم ترین دنیای اجتماعی فرد محسوب می گردد. کودکستان ،مدارس ،دانشگا هها ،دنیای اجتماعی مهم دیگری را برای کودکان ، جوان و بزرگسالان بوجود میآورد زندگی حرفه ای و اوقات فراغت فرد نیز یک دنیای اجتماعی مهم دیگر برای فرد فراهم می نماید ورزش های همگانی خود نیز یک دنیای اجتماعی منحصر به فرد و فرصتی برای خود شناسی و درک قابلیت های برای انسان به وجود می آورد.
۳-۳جنبه های تاریخی -فرهنگی
بازیها ،رقص های ملی انواع ورزش ها و فعالیتهای تفریحی بخشی از سنن و رسوم ملت ها همچنین یم هویت ملی به حساب می آیند . این به نوبه خود انگیزه ای برای مشارکت در این گونه فعالیت ها به شمار میرود. واضح است که مشارکت هر چه بیشتر افراد یک جامعه در این زمینه باعث غنی رسوم ، سنن و هویت ملی آنان میگردد.ورزش های همگانی با توجه به ویژگی های خاص خود میتواند در این خصوص نقش پر رنگی ایفا نماید .
۳-۴جنبه های مربوط به سلامت
آرزوی داشتن تن و روان سالم ، آرزوی دیرینه انسان است و تا کنون برای رسیدن به آن تلاش زیادی صورت گرفته است .داشتن یک زندگی فعال و حفظ تندرستی با یکدیگر در آمیخته است .پرداختن به فعالیت های ورزشی تفریحی به میزان زیادی سلامت فرد و جامعه را تامین میکند.. بدین منظور افراد به برنامه های آمادگی جسمانی ، برنامه های پیشگیری ، برنامه های توان بخشی و برنامه های درمانی ورزشی روی می آورند .ورزش های همگانی با توجه به پوشش دادن تمامی برنامه های مذکور میتواند نیاز افراد جامعه را برای رسیدن به سلامتی تندرستی همه جانبه تامین نماید.
امروز اغلب کشور های پیشرفته جهان در برنامه ریزی و ساماندهی ورزش های همگانی کشور خود با دیگر کشورها رقابت میکنند و به طور مستمر در حال ارائه برنامه های خلاق برای رشد این ورزش هستند .در اروپاحدود ۴۰۰ میلیون نفر زن ومرد به فعالیت های ورزشی میپردازند که ۲۵ درصد آنان را زنان و ۷۵ درصد را مردان تشکیل میدهند.تحقیقات مراکز بهداشتی و ورزشی اروپا ثابت کرده اند که هدف اصلی ورزش در اروپا ، ورزش های همگانی است و در جهت رشد و گسترش آن تلاش زیادی به عمل آمده است .
برنامه سازی برای همگانی کردن ورزش همگانی
۱-۱پیاده روی را عشق است
پیاده روی یکی از پر طرفدارترین رشته ها در محیط های شهری، روستایی و طبیعی است. اگر بخواهیم بیشترین استفاده را از پیاده روی به دست بیاوریم، باید ۳ یا ۴ روز در هفته، بین ۳۰ تا۶۰ دقیقه تمرین کنیم؛ یعنی با سرعتی بیشتر از ریتم پیاده روی معمولی راه برویم. به این ترتیب علاوه بر مزیت های فوق، می توانیم میزان چربی خون را نیز کاهش دهیم.
نوشیدن آب قبل از پیاده روی توصیه می شود، یعنی یک لیوان آب ۲۰ تا۳۰ دقیقه قبل از شروع پیاده روی و یک لیوان دیگر ۵ دقیقه پیش از شروع حرکت نوشیده شود.
بهتر است به جای سطح آسفالت و سنگفرش، زمین های نرم و خاکی را برای پیاده روی انتخاب کرد.
برای خود هدف تعیین کنید: «برای پیاده روی کفش های تان را بپوشید، از خانه خارج شوید و یک ساعت پیاده روی کنید تا به محل مورد نظر برسید.»
به هنگام پیاده روی از لباس های راحت استفاده نمایید و از پوشیدن لباس های تنگ و نامناسب اجتناب کنید.در روزهای آفتابی جهت محافظت از چشمان خود از عینک آفتابی استفاده نمایید.
مسیرهای خوش آب و هوا را برای پیاده روی انتخاب کنید.
۱-۲ دوقدم بعد از صبح
ورزش صبحگاهی هم از رشته های پرطرفدار همگانی است که در کلیه پارک ها و ورزشگاه ها در ایستگاه های ورزشی می تواند به صورت انفرادی و گروهی توسط مربیان کارآزموده و مجرب انجام شود. این ورزش چون در هوای آزاد و صبح انجام می شود تأثیر زیادی بر تندرستی و شادابی افراد و سالم سازی آن ها دارد که به صورت حرکات کششی و نرمشی و پیاده روی و دوی آرام جهت تقویت کلیه عضلات و بالا بردن قدرت بدنی و استقامت و انعطاف پذیری افراد انجام می شود و همچنین باعث تقویت روحیه آن ها می گردد، این نوع ورزش ها از بالا رفتن چربی و قند خون جلوگیری می کنند، همچنین اثرات بسیار مفید آن بر آرامش روانی و مقاوم نمودن افراد در مقابل حوادث و مشکلات روز از دیگر فواید این رشته ورزشی می باشد.
نتیجه گیری
وقتی سخن از ورزش کردن به میان می آید، اکثر افراد بهانه کمبود وقت و نداشتن شرایط و امکانات را می گیرند. اما واقعیت این است که با یک برنامه ریزی ساده و کمی سحرخیزی می توان زمان نسبتا خوبی را به ورزش کردن اختصاص داد. اگر موقعیت شناس باشیم همین پیاده روی ساده و کوتاه می تواند نوعی ورزش به حساب آیدوهزینه آن تنها یک جفت کفش ورزشی است. این جاست که به فکر همگانی کردن ورزش می افتیم. ورزش همگانی، نام نوعی رشته ورزشی است که هدف آن ایجاد نشاط و تندرستی برای همه اقشار جامعه است و جالب است که بدانید همه رشته های ورزشی قابلیت همگانی شدن دارند. براساس تعریف ورزش همگانی، ورزش همگانی برای پرداختن عامه مردم به ورزش، حتی در زمانی کوتاه، با توجه به امکانات موجود و شرایط افراد است. در این میان وظیفه اصلی سازمان ها و نهادهای ورزشی دعوت از مردم برای ورزش های همگانی است. تفاوت ورزش قهرمانی و همگانی در این است که در ورزش های قهرمانی، هدف کسب مهارت و رقابت می باشد در صورتی که در ورزش همگانی هدف اصلی، سلامتی برای همه است، یعنی هدف کسانی که به ورزش همگانی می پردازند به دست آوردن سلامتی و نشاط برای خود و دیگران است. در واقع در ورزش های همگانی، پیروزی واقعی زمانی اتفاق می افتد که همه اعضای گروه، سالم و شاد باشند.
منابع :
سایت فدراسیون جهانی ورزش همگانی
علی مجد آرا ۱۳۹۰).کتاب ورزش برای همه.
قره، محمدعلی (۱۳۸۳). پایان نامه دکتری. دانشگاه تربیت معلم تهران.
غفوری، فرزاد (۱۳۸۲). رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس
منتشر شده در هیأت ورزش های همگانی استان تهران
مصطفی رهگذر